قلعه الموت یا دژ حسن صباح

الموت کجاست؟

دهکده یا منطقه الموت در استان قزوین قرار دارد که خود آن به دو بخش الموت غربی و شرقی تقسیم می شود. در تقسیم بندی جغرافیایی به این منطقه "رودبار الموت" می گویند. مرکز بخش غربی الموت رازمیان نام دارد که یک شهر بسیار خوش آب و هوا است و دارای باغ گردو، آلبالو و فندق است. مرکز بخش شرقی الموت شهر معلم کلایه است که به زبان تاتی سخن می گویند. قلعه معروف و تاریخی الموت در این بخش قرار دارد.

مهم ترین روستاهای توریستی منطقه الموت قزوین

از روستاهای توریستی معروف و بزرگ الموت قزوین می‌توانیم به روستای گازرخان (که محل ساخت دژ حسن صباح است)، روستای هیر، روستای وشته، روستای زرآباد، روستای وربن (محل دریاچه اوان و وربن)، روستای اندج، روستای کوچنان، روستای یوج، کُمنی و ویار و روستای دستجرد سفلی اشاره کنیم.
به طور کلی منطقه الموت دارای مناظر فوق العاده زیبا و حساس تاریخی است که در مجموع بیش از ۶۲ آبادی را در خود جای می دهد. رودخانه شاهرود (از شعب سفید رود) مهمترین منبع تامین آب کل منطقه است.

قلعه الموت

قلعه قدیمی و تاریخی الموت در قلّه ی صخره ای صعب العبور در دل کوه های البرز در شمال و شمال شرقی قزوین قرار دارد که فاصله‌ی آن تا دِه گازرخان ۵۰۰ متر است. نام قلعه را از "اَله یا آلوه" که هر دو به معنای عقاب است و کلمه "اَموت" به معنای آموختن گرفته اند.
وجه تسمیه قلعه به الموت این داستان است: یک عقاب، یکی از پادشاهان دیلمیان را متوجه مکان فعلی قلعه می کند؛ او تصمیم می گیرد یک قلعه تمام عیار در محل کشف شده بسازد و نام آن را آشیانه عقاب بگذارد.
بنابراین در سال ۲۴۶ هجری قمری یعنی زمان خلافت متوکل عباسی این قلعه به دست حسن بن زید باقری معروف به "الدعی الی الحق: ساخته شد. البته طبق برخی اسناد تاریخی در این دوران قلعه وجود داشت و صرفا بخش هایی از آن تکمیل شد، اما اوج اهمیت و شکوفایی قلعه الموت از سال ۴۸۳ هجری آغاز می شود که حسن صباح آن را مرکز اسماعیلیه کرد.
داستان جالبی در خصوص نحوه‌ی تصرف قلعه الموت حسن صباح وجود که مطمئنا آن را کمتر شنیده اید:
داستان از این قرار است: زمانی که حسن صباح به قلعه می رسد به او می گوید: " تو نمی توانی این قلعه را تصرف کنی چون مالک کوچکترین بخش آن نیستی. "
صباح می اندیشد و دستور می دهد یک پوست گاو و چربی آن را فورا تهیه کنند و به او برسانند. او سپس با همان یک پوست و چربی دورتادور قله را می پوشاند؛ برخی می گویند چیزی شبیه خط در تمام اطراف قلعه می کشد. بعد حسن صباح حاکم قلعه را صدا می کند که این قلعه از آن من شد!!
حاکم با تعجب نگاه می کند و از او می پرسد چطور این استدلال را کرده است؟ صباح به او می گوید: "چون پوست و چربی گاو مال من بود و من توانستم کل قلعه را با آن در بَر بگیرم پس کل قلعه از آن من است و استدلال من چیزی جز روش استدلال تو نبود."
بعد از آن کل ناحیه الموت از سال ۴۸۳ تا ۶۵۴ هجری قمری تحت حکومت اسماعیلیه قرار گرفت که آخرین آن رکن الدین خورشاه بود. او در آخرین روزهای حکومت که همزمان با حمله ویران کننده مغولان بود، نتوانست در مقابل حمله این قوم مهاجم ایستادگی کند و قلعه را تسلیم فرمانده مغول هلاکوخان کرد؛ اما مغولها توانستند برای مدت کوتاهی تا سال ۶۷۳ هجری قمری قلعه را به تصرف خود در بیاورند اما باقی مانده پیروان اسماعیلیه مجددا قلعه را پس گرفتند تا آن‌که در دوره صفویه این بنا به طور کلی به یک زندان حکومتی تبدیل شد.

اسرار و عجایب قلعه الموت

- قلعه الموت در واقع محل فعالیت های سیاسی داعی الی الحق حسن بن زید یا حسن صباح است که پیرو اسماعیلیه بود.
- بومیان نام قلعه الموت را "قلعه حسن" می خوانند.
- شایعه است که در قلعه گنجینه بسیار ارزشمندی وجود داشت، به همین علت در دوره قاجار حفاری های بی رویه ای توسط غارتگران داخلی و خارجی انجام شد که باعث تخریب قلعه گشت.
- از قلعه به وسیله حفر خندق و برج دیدبانی حفاظت می شد به طوری که به راحتی می توانستند قبل از رسیدن مهاجمان خبر حمله را به اهالی قلعه برسانند.
- در خاطرات سفیر امپراتور روم "فردریک بارباروسا" حشاشین یا اسماعیلیه را قومی عجیب توصیف می‌کند که در کوهستان زندگی می کردند و قلعه های آنها تسخیر ناپذیر بود.
- حشاشین برای ترویج عقیده 7 امامی بودن شیعه اقدامات بسیاری انجام دادند که در تاریخ برخی از آنها را به ترور تشبیه کردند.
- حوزه نفوذ حشاشین یا اسماعیلیه از مرزهای ایران فراتر بود. آنها تا حلب، دمشق، انطاکیه ترکیه نفوذ کردند. درواقع افتخار پیروان اسماعیلیه آن بود که توانستند پس از سال ها از سلطه فاطمیون مصر نجات پیدا کنند.
- گروه حشاشین قوانین بسیار سفت و سختی داشتند و شاید همین امر باعث شد تا داستان های خرافی بسیاری درباره اعضای این گروه منتشر شود، به طور مثال آنها را "ارتش سایه ها" می گفتند.
- حشاشین به دلیل روش حمله خود بسیار عجیب و مرموز بودند. آنها به جای لشکرکشی و یا استفاده از شمشیر به گونه ای هدف خود را می کشتند که کوچک ترین آثاری از آنها بر جای نماند و از خنجر معروفشان به جای شمشیر استفاده می کردند.
- قوی ترین مخالف اسماعیلیه یکی از پادشاهان سلجوقی به نام "احمد سنجر" بود که داستان های بسیاری علیه این گروه منتشر کرد تا مردم از اسماعیلیه بترسند.
- مهمترین شخصیت های تاریخی که توسط حشاشیت ترور شدند: خواجه نظام الملک وزیر سلجوقیان، صلاح الدین ایوبی فرمانده سنی مذهب که شهرت آن به دلیل مبارزه با ریچارد شیردل است، ادوارد اول از پادشاهان جنگ صلیبی، کنراد مونتفرانت که راهب مسیحی بودند.
- افسانه باغ بهشت الموت یک داستان غربی است که صرفا توسط جهانگردان غربی مانند مارکوپولو رواج یافت و صحت ندارند.
- مهمترین ویژگی اسماعیلیان پیروی حسن صباح مهارت رزمی و توان بدنی بالا، شیوه جنگیدن متفاوت و آگاهی به علم گیاهان دارویی بود.

معماری قلعه الموت

اگر بخواهیم تمامی جزئیات قلعه الموت را بیان کنیم، شاید به اندازه‌ی کتابی قطور حرف برای گفتن باشد به همین خاطر در اینجا تنها اطلاعاتی کلی در این رابطه را بیان خواهیم کرد:
-  چه کسی قلعه الموت را ساخت؟ سده دوم هجری قمری به دست علویان ساکن مازندران کشته شد.
- قلعه الموت به دست چه کسی تخریب شد؟ هلاکوخان در سال 930 هجری قمری
- تنها راه ورودی به قلعه الموت: بخش شمال شرق قلعه
- ابعاد و بزرگی قلعه الموت: حدود 120 متر طول و 10 تا 35 متر عرض در نقاط مختلف قلعه
- قلعه الموت چند قسمت دارد: 2 قسمت که به نام های جورقلا (قلعه بالا) و پیلا قلعه (قلعه بزرگ)
- اتاق جنوبی قلعه: محل نگهبانی بود
- اتاق شمالی قلعه: محل چاه بود که به حوضچه غربی قلعه الموت ارتباط دارد
- قسمت شرقی قلعه الموت: محل زندگی نگهبانان بود که برج های آن سالم تر هستند.
- قسمت شمال قلعه الموت: از این قسمت به عنوان انبار و اصطبل استفاده می شد.

قلعه الموت و دریاچه اوان

دریاچه اوان و وربن (Ovan Lake) در روستایی به همین نام قرار دارد که در نزدیکی قلعه الموت است. معمولا تورهای یک‌روزه قلعه الموت و دریاچه اوان توسط آژانس های مسافرتی ارائه دهنده تورهای داخلی ارائه می شود. در کنار دریاچه اوان کوه بسیار زیبایی به نام کوه خشچال وجود دارد که این منطقه را به یکی از بکرترین روستاهای توریستی ایران برای طبیعت گردی تبدیل کرده است.

قلعه الموت مربوط به کدام فرقه است؟

این قلعه که در حدود سده دوم هجری در منطقه الموت ساخته شد به دست فرقه اسماعیلیه افتاد و مهمترین پایگاه سیاسی فعالیت آنها بود. فرقه اسماعیلیه از گرایش های فکری انحرافی مذهب شیعه است که توانست از دست فرقه فاطمیون مصر آزاد شود.

کتاب قلعه الموت

کتاب "خدواند الموت" به نویسندگی پل امیر است که مهمترین منبع مکتوب معاصر درباره قلعه الموت و اسماعیلیه می‌باشد.

فیلم قلعه الموت

فیلم ها و کلیپ های مختلفی از قلعه الموت در شبکه های اجتماعی وجود دارد. جالب است بدانید به دلیل آنکه تاریخ ساخت اسماعیلیه و قلعه الموت همزمان با جنگ های صلیبی است، در بسیاری از سناریو های هالیوود از نام آن استفاده می شود که متاسفانه بیشتر از جنبه منفی معرفی شده است.

نزدیک ترین اقامتگاه ها قزوین به قلعه الموت

خانه فرهنگیان روستای گازرخان، باغ گلستان صفری، اقامتگاه کوهساران، شهرک محمودی الموت قزوین، قهوه خانه قوسنین لار و .... از نزدیکترین اقامتگاه های قزوین هستند که به قلعه الموت نزدیک‌اند.

چطور از تهران به قلعه الموت برویم؟

- تهران، شهر قدس، کرج (استان البرز)، هشتگرد، به سمت قزوین، به سمت آرزت و معلم کلایه، قلعه الموت
- تهران، شهر قدس، ملارد، اشتهارد، بوئین زهرا و قزوین
به طور کلی از تهران تا قزوین حدود 2 ساعت و از قزوین تا قلعه الموت نیز حدود 2 دیگر زمان احتیاج است.

نقشه قلعه الموت

برای دسترسی به نقشه الموت بر روی نقشه کلیک کنید. پس از کلیک بر روی نقشه کافیست گزینه مکان نمای خودتا را روشن کنید تا مسیر رسیدن به قلعه الموت از موقعیت مکانی فعلی شما در دسترستان قرار بگیرد.

مسیرهای دسترسی به دریاچه اوان و قلعه الموت

مسیر اول قلعه الموت: اتوبان تهران- قزوین، ورودی جاده الموت، سه راهی راجایی دست، رازمیان، به سمت ازرت و دبکین، دریاچه اوان سپس به سمت معلم کلایه و قلعه الموت
مسیر دوم قلعه الموت: اتوبان تهران- قزوین، ورودی جاده باراجین- رازمیان، به سمت بهرام آباد و هریان، سه راهی راجایی دست، رازمیان، به سمت ازرت و دبکین، دریاچه اوان سپس به سمت معلم کلایه و قلعه الموت

تصویر بازسازی شده قلعه الموت

تورهای ایرانگردی سخن فاینداتور
پیشنهاد می کنیم اگر به دنبال یک پیشنهاد خوب و جالب برای سفر یک روزه در تعطیلات آخر هفته هستید، حتما از قلعه الموت قزوین دیدن کنید چون یکی از بهترین زمان ها برای بازدید از قلعه و روستاهای اطراف آن فصل بهار و تابستان است. قلعه‌ای که داستان ها و روایت های تاریخی بسیاری درباره‌ی آن نقل می‌شود.
شما درباره قلعه الموت چه داستانی شنیده اید که نظرتان را جلب کرده است؟
آیا تا به حال فرصت کرده اید از قلعه الموت دیدن کنید؟
به نظر شما چه ویژگی جالبی در منطقه الموت وجود دارد؟
لطفا نظرات خود را با ما در میان بگذارید.