موزه فرش ایران

فرش چیست؟

مهمترین زیراندازهای سنتی ایران شامل حصیر، نمد زیرانداز، پلاس، گلیم، گبه، زیلو، قالی و جاجیم هستند که مجموعه‌ی موارد بالا را می توانیم فرش بدانیم. فرش در لغت به معنای وسیله ای برای پوشاندن کف محل سکونت است. جالب این که بدانید قالی مهمتر و با شکوه‌تر از فرش بوده و به عبارتی هر فرش یا زیر اندازی، قالی نیست. 

تفاوت قالی با فرش

قالی فرش پُرزدار است که از طریق درگیری پرز (خامه یا گوشت) و گره زدن آن بر تار و پود گذاری ایجاد می شود. در واقع قالی ایرانی شاخص ترین و کامل ترین زیرانداز سنتی است که به واسطه بافت و اجرای نگاره، طرح و نقش های آن شهرت جهانی دارد. سابقه ی بافت قالی در فلات ایران به حدود 2500 سال قبل باز می گردد. حتما شما هم نام پازیریک را شنیده اید؛ قالی پازیریک سند گویای خاستگاه این نوع زیرانداز زیبا و نفیس در ایران است.
اگر چه نخستین نشانه های هنر قالی بافی که نتیجه ی کشف دار قالی و نیز برخی دیگر از ابزار بافت قالی است به عصر مفرغ مربوط می شوند؛ اما دستیابی به مجموعه نفیس پازیریک در سال 1949 میلادی توسط سِر گی رودنکو آغاری نو بر تاریخچه قالی بافی بود.

فرش پازیریک

سِر گی رودنکو باستان شناس روسی و همکاران او از هیئات باستانی موزه ارمیتاژ بودند که طی سال های 1327 تا 1328 هجری شمسی برای انجام ماموریت اکتشافی به منطقه سیبری اعزام شدند. کشف پازیرک توسط این گروه نه تنها تاریخ قالی بافی را ابهام از درآورد بلکه افتخار قدیمی ترین قالی کشف شده‌ی جهان را نصیب ما ایرانی ها کرد. طبق بررسی های انجام شده پازیریک یک قالی ایرانی متعلق به دوره هخامنشیان است.
قالی پازیریک فرشی در ابعاد 200 در 189.33 سانتی متر با گره متقارن معروف به گره ترکی می باشد که رجشمار آن تقریبا با 3600 گره در دسیمتر مربع ذکر شده است. علت نام گذاری این قالی به پازیرک مربوط به منطقه کشف آن است زیرا در محله‌ای به همین نام در ناحیه ی سیبری یافت شد.

طرح فرش پازیریک

در این قالی ستاره های گلی هشت پر، تصاویر حیوانات افسانه ای مانند شیر بالدار (گریفین)، گوزن شاخ پهن (موسوم به گوزن زرد)، نقش سوارکاران وجود دارد. جالب است بدانید سوارکاران پازیریک مشابه طرح استفاده شده در سنگ تراشی‌های تخت جمشید هستند.

معروف ترین قالی و فرش های ایرانی متعلق به کدام شهر است؟

تمام شهرهای ایران دارای شیوه خاصی در بافت فرش و یا انواع زیراندز هستند اما معروف ترین فرش های ایرانی متعلق به کلیه مناطق شهری و روستایی و عشایری آذربایجان شرقی همچون تبریز، هریس، گواران، مخربان، بخشایش، مرند، مراغه، اصفهان، مشهد، کاشان، نایین، قم، سنندج، بیجار، ترکمن صحرا، قشقایی، شیراز، همدان، چهار محال بختیاری است.
از ویژگی‌های موزه فرش قالیچه دست‌بافت ارزشمند و بی‌نظیر ایرانی‌، معروف به قالیچه میرزا کوچک خان جنگلی است. این قالیچه هنرِ دست فرشبافان کاشانی می باشد که در اندازه‌های 130 در 220 سانتی‌متر بافته شد. طرح قالیچه شخصیت این قهرمان ملی ایرانی را در لباس نظامی مسلح به تفنگ، اسلحه کمری‌ و قطار فشنگ نمایش می‌دهد. در شمسه بالای تصویر میرزا، کتیبه‌ای با عبارت و نام کارخانه ملا محمود دیده می‌شود که احتمالا، با توجه به این عبارات‌، تاریخ بافت قالیچه به سال‌های آخر دوره قاجار بر می گردد.

تاریخچه موزه فرش

موزه فرش ایران که در سال ۱۳۵۶ به دستور شهبانو فرح پهلوی افتتاح شد از زیباترین و معروف ترین موزه های شهر تهران برای گردشگران خارجی است. هدف از تشکیل این موزه را می‌توان پژوهش در سوابق، تحصیلات و کیفیت تاریخیِ هنر و صنعت فرش به ویژه فرش ایرانی دانست. در موزه فرش ایران علاوه بر نمایش نفیس ترین و قدیمی ترین فرش های ایرانی سایر بافته های ایرانی از قبیل گلیم و قالی هم نگهداری می‌شوند. طراح بنای اصلی موزه فرش آقای عبدالعزیز فرمان فرمائیان است که از بنیان گذاران مهندسی نوین در ایران بود.

پلان موزه فرش ایران

ساختمان موزه فرش ایران معماری بسیار چشم‌نوازی دارد که از نمای بیرونی شبیه به دار قالی است‌. سطح نمایشی موزه مساحتی برابر با 3400 مترمربع را در بر می‌گیرد که شامل دو تالار است و برای نمایش انواع قالی‌های دست بافت و گلیم مورد استفاده قرار می ‌گیرد. طبقه همکف این موزه برای نمایش دائمی ۱۵۰ قطعه فرش و طبقه دوم آن برای برگزاری نمایشگاه‌های موردی و فصلی در نظر گرفته شده ‌است.

بخش های موزه فرش ایران

اگر بخواهیم موزه فرش را به چند قسمت مختلف تقسیم کنیم شامل بخش اصلی موزه، سالن نمایش، کتابخانه، غرفه فروشگاهی محصولات فرهنگی می‌شود.

سالن اصلی موزه فرش

مجموعه موزه فرش ایران شامل با ارزش‌ترین نمونه‌های قالی ایران از قرن نهم هجری تا دوره معاصر است که یکی از منابع غنی تحقیقی برای پژوهشگران و هنر دوستان به شمار می آید. معمولاً حدود ۱۳۵ تخته از شاهکارهای قالی ایران‌ و بافته های مراکز مهم قالی‌بافی مانند کاشان‌، مشهد، کرمان‌، اصفهان‌، تبریز، خراسان‌، کردستان در تالار طبقه هم‌کف در معرض نمایش قرار دارند.

کتابخانه موزه فرش

در کتاب‌خانه موزه فرش حدود ۳۵۰۰ جلد کتاب به زبان‌های فارسی‌، عربی، فرانسوی‌، انگلیسی و آلمانی در اختیار هنردوستان و پژوهشگران قرار دارد. همچنین بهترین کتاب‌ها، نشریات و تحقیقات مربوط به فرش ایرانی و قالی‌های مشرق زمین در کنار کتاب‌هایی نفیس در زمینه مذهب‌، هنر و ادبیات ایران در کتابخانه موزه موجود هستند.
برای استفاده بیشتر بازدیدکنندگان از موزه‌، فیلم‌ها و اسلایدهایی در زمینه قالی‌بافی، گلیم و هنرهای دستی ایران در سالن نمایش موزه اجرا می شود که در کنار تابلوفرش های نفیس تبریزی نظر هر بیننده‌ای را به خود جلب می کند.

غرفه نمایشگاهی موزه

در کنار کتابخانه‌ موزه فرش، غرفه کتاب فروشی وجود دارد که انواع محصولات فرهنگی در ارتباط با صنعت فرش را عرضه می-کند.

سالن های نمایشگاهی موزه فرش

بخش سالن نمایشگاهی موزه فرش با هدف پژوهش در سوابق‌، تحولات و کیفیت تاریخی هنر و صنعت فرش‌، خاصه در ایران‌، گردآوری و خریداری نمونه انواع قالی‌های دست بافت ایرانی و برگزاری نمایشگاه‌های موقت از فرش ایران و سایر نقاط جهان‌ در طبقه دوم تعبیه شد. به طور مثال، در این نمایشگاه نمونه‌هایی از قالیچه‌های تصویری شاهنامه بایسنغری به نمایش درآمده است که گوشه‌هایی از ادبیات‌، اسطوره‌، مذهب، فرهنگ و هنر غنی ایران را نشان می‌دهد. این آثار همه در کارگاه قالی‌بافی استاد موسوی سیرت‌، به یاری هنرمندان جوان ایرانی و ذوق و سلیقه استاد با به کارگیری تکنولوژی کامپیوتری آفریده شده‌اند.

چند موزه فرش در ایران داریم؟

به جز موزه فرش در تهران یکی دیگر از موزه های فرش در شهر مشهد قرار دارد اما به دلیل اصالت نوع بافت فرش تبریز و کاشان قرار است دو موزه فرش در شهرهای تبریز و کاشان هم احداث شود.

آدرس موزه فرش

تهران، خیابان کارگر شمالی ـ تقاطع دکتر فاطمی، ضلع شمالی پارک لاله و روبروی فروشگاه سپه، خیابان فاطمی
نزدیک ترین ایستگاه مترو به موزه فرش تهران
نزدیک ترین مترو به موزه فرش مترو ایستگاه انقلاب است. از این ایستگاه می توانید با اتوبوس و تاکسی به موزه برسید.

چطور به موزه فرش برویم؟

مسیر اول- مترو انقلاب، خیابان کارگر شمالی بالاتر از پارک لاله تقاطع فاطمی
مسیر دوم – تاکسی و اتوبوس از میدان ولیعصر، میدان هفت تیر و میدان دکتر فاطمی به سمت خیابان کارگر و پارک لاله
مسیر سوم- بی آر تی (BRT) خط بزرگراه شهید چمران، ایستگاه باقرخان به سمت خیابان دکتر فاطمی
مسیر چهارم- بی آر تی (BRT) خط آزادی، تقاطع انقلاب، به سمت خیابان کارگر شمالی تقاطع فاطمی

اطلاعات تماس موزه فرش

ساعت کار موزه فرش: 9 صبح تا 6 بعد از ظهر
تلفن تماس: 02188962803

موزه فرش ایران بر روی نقشه

سخن فاینداتور

موزه فرش ایران دارنده با ارزش‌ترین نمونه‌های قالی ایران از قرن نهم هجری تا دوره معاصر است و از منابع غنی تحقیقی برای پژوهشگران و هنر دوستان به‌شمار می آید. نظر شما در رابطه با موزه‌ی فرش چیست؟
آیا تا به حال از موزه فرش دیدن کرده اید؟
منتظر نظرات و خاطرات شما عزیزان هستیم.