قلعه رودخان فومن

معرفی قلعه رودخان گیلان

گیلان همواره در فهرست شهرهای محبوب ایرانیان برای سفرهای چند روزه است، جایی که حتی اگر چند ساعت را در آن سپری کنید، حال و هوایتان دگرگون می‌شود و غرق در زیبایی های طبیعت نابش خواهید شد. قلعه رودخان یک دژ از جنس سنگ است که در میان ارتفاعات فومن (30 کیلومتری شهر) قرار دارد و به دلیل موقعیت استراتژیکش تا حدود زیادی شکل و شمایل نخستین خود را دارد. برای رسیدن به این قلعه باید چیزی در حدود 935 پله سنگی را پشت سر بگذارید به همین خاطر افراد بسیاری از فتح آن پشیمان شده و حاضر نیستند از این تعداد پله بالا بروند.
اگر توانایی بالا رفتن از 935 پله را دارید، توصیه می‌کنیم که به خستگی غلبه کرده و حتما این قلعه را فتح کنید زیرا هم این بنا و هم مسیر رسیدن به آن بسیار جذاب است و هیچگاه از ذهنتان پاک نخواهد شد. مساحت قلعه رودخان را 2.6 هکتار برآورد کرده‌اند و دور تا دور آن 1500 متر دیوار کشیده شده است که شکوه آن را دوچندان می‌کند. قلعه رودخان 65 برج و بارو دارد. بد نیست بدانید که واژه‌ی بارو از زمان ساسانیان به زبان فارسی راه یافت و منظور از آن استحکاماتی است که اطراف شهر و روستاها و قلعه ها ساخته می‌شد تا سربازان در آنها جای گرفته و در مقابل دشمن دفاع کنند.
قلعه رودخان فومن را طوری ساختند که هنوز هم دسترسی به آن دشوار است و در گذشته یکی از برترین دژهای ایران به شمار می‌آمد. ارزش تاریخی و معماری و فرهنگی قلعه رودخان به قدری برای ایرانیان زیاد است که نام آن در سال 1354 خورشیدی در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید.

مسیر قلعه رودخان فومن

اگر فرصت کمی برای سفر دارید و دوست ندارید هزینه‌ی زیادی هم صرف کنید، می‌توانید تورهای داخلی که گردشگران را به بازدید از قلعه رودخان می‌برند، خریداری کنید. تورهای قلعه رودخان به صورت یک روزه برگزار می‌شوند و مسافران هم مجبور به فتح قلعه نمی‌شوند بلکه در صورت تمایل می‌توانند در ابتدای مسیر از فتح پله ها سر باز بزنند.
به دلیل اسقبال زیاد گردشگران ایرانی و خارجی از قلعه رودخان حالا این مکان محبوبترین دیدنی گیلان به حساب می‌آید. برای رسیدن به این قلعه باید مسیری سرسبز و پوشیده از درختان انبوه را پشت سر بگذارید و این در حالی است که در تمام مسیر رودخانه‌ای فوق العاده در کنار شما قرار خواهد داشت و لوکیشنهایی ایده‌آل برای عکاسی است. این مسیر در فصلهای بهار و تابستان جذاب می‌باشد همواره مرطوب است اما اگر زمستان را برای بازدید از قلعه رودخان در نظر بگیرید احتمال این که برف ببارد و نتوانید وارد قلعه شوید و پله‌های قلعه رودخان لغزنده باشد زیاد است.
ناگفته نماند که در ابتدار مسیر پیاده روی به سمت رسیدن به قلعه رودخان چند رستوران و فروشگاه برای خرید سوغات وجود دارد که می‌توانید از آنها خرید کنید و یا منتظر بمانید تا سایر دوستانتان از قلعه بازدید کنند و شما به رستورانگردی بپردازید؛ اما اگر طی پله ها برای شما چالشی نبود باید گوییم که حدود 2 ساعت را برای بالا رفتن از پله‌ها و بازدید از قلعه در نظر بگیرد.

قسمت های مختلف قلعه رودخان

باید با این دید از قلعه رودخان بازدید کنید که به دیدار یک دژ نظامی می‌روید بنابراین با یک ورودی بزرگ، برجهایی کوچک و بزرگ و آب انبار و اتاقهای نگهبانی روبه رو خواهید شد. با وجود این که موقعیت قلعه رودخان برای ساخت چنین سازه‌ای بسیار ایده‌آل بود اما یکی از معضلات بزرگ در رابطه با ساخت قلعه رودخان تهیه و حمل مصالح بود، به همین خاطر این بنا را با آجر ساختند که حمل آن آسانتر از سنگ باشد. ما در اینجا به صورت خلاصه از کنار بخشهای مختلف قلعه رودخان می‌گذریم و پیشنهاد می‌کنیم حتما خودتان از آن دیدن کنید.

در ورودی قلعه رودخان شمال

ورودی اصلی قلعه رودخان در سمت جنوب شرقی آن واقع شده است و وقتی به آن برسید دری چوبی و بلند پیش رویتان قرار خواهد گرفت. در پشت این دروازه جایی برای پنهان شدن نگهبانان قلعه نیز در نظر گرفته شده است که اموزه بادجه تهیه بلیت در آن مستقر است و هر فرد برای ورود به قلعه باید 2500 تومان بپردازد. در این محل گاهی خوراکی‌هایی همچون یخمک و بستنی به فروش می‌رسند که با پرداخت هزینه جداگانه می‌توانید از آنها بهره‌مند شوید.

برج و اتاقک های قلعه رودخان

به محض عبور از دروازه‌ی قلعه رودخان با منظره‌ای باورنکردنی روبه‌رو خواهید شد و متوجه می‌شوید که خستگی طی کردن مسیر دشوار قلعه رودخان ارزشش را داشت. به دلیل آن که وقتی از ورودی داخل قلعه می‌شود نسبتا در ارتفاع بالایی قرار دارید، می‌توانید بخشهای مختلف قلعه را مشاهده کنید. برجهایی که به صورت نیم دایره ساخته شده‌اند و پله‌هایی که قسمتهای مختلف قلعه را به یکدیگر مرتبط می‌سازند و گردشگران را به وجد می‌آورند تا روی پله‌ها قرار گرفته و سلفی بیرند.

اتاق اصلی یا شاهنشین قلعه رودخان

همانطور که از نام شاهنشین مشخص است، محل اسقرار حاکمان یا سرلشگران بود اگر وارد قلعه رودخان شدید و نمی‌توانستید شاهنشین را از سایر بخشهای قلعه تمییز بدهید، باید بگوییم که اتاقی که در بالاترین مکان قلعه قرار گرفته شاهنشین است و ارتفاعش از دریا حدود 778 متر برآورد شد. متاسفانه امروزه بسیاری از اتاقهای قلعه رودخان شکل گذشته‌ی خود را ندارند و به دلیل عدم رعایت بازدیدکنندگان و نبود نظارت، پر از زباله شده‌اند یا روی آنها یادگاری نوشته‌اند. امیدواریم مسئولان هرچه سریعتر برای رسیدگی بیشتر به قلعه و جلوگیری از تخریب آن تدابیری بیندیشند.
از دیگر نکاتی در هنگام بازدید از قلعه رودخان توجه شما را به خود جلب می‌کند، اتاق نگهبانان است که به صورت تودرتو در سمت شمال شرقی قلعه رودخان به چشم می‌خورند. این مکان مهمترین پایگاه نظامی قلعه به حساب می‌آید که توصیه می‌کنیم از آن دیدن کنید.

ذخیره گاه آب قلعه رودخان

ذخیره گاه آب یا آب انباری نیز در قلعه رودخان وجود دارد که مدتی بازدید از آن ممنوع بود اما پس از بازسازی حالا دوباره امکان ورود گردشگران به این بخش امکانپذیر است. باید بدانید که این بخش اهمیت زیادی داشته به همین خاطر در مکانی آن را قرار دادند تا نگهبانان بر آن دید داشته باشند و لازم است ذکر کنیم که آبی که حالا در حوضچه‌ی این مکان جاریست با لوله کشی به این مکان انتقال یافته و سبک گذشته‌ی خود را ندارد.

معماری قلعه رودخان

تا اینجا زیاد در رابطه با ساختار قلعه رودخان صحبت کردیم اما به دلیل آن که معماران ایرانی هوشمندی بسیاری در ساخت این قلعه به کار گرفتند برای مثال سازندگان این بنا دقیقا می‌دانستند که شرایط آب و هوایی منطقه در فصول مختلف چگونه است به همین خاطر ملات را مناسب با همین موضوع در نظر گرفتند و از باروج، آهک و گاهی گچ استفاده کردند تا مقاومت مورد نظر را داشته باشد. همچنین درهای قلعه هم از جنس چوب هستند که با موقعیت جغرافیایی بنا همخوانی دارند البته بسیاری از بخشهای چوبی پنجره‌های قلعه رودخان به دلیل عدم رسیدگی از بین رفته‌اند اما باز هم آثار آنها وجود دارد.
به دلیل آن که قلعه رودخان بر روی کوه بنا شده، ارتفاع دیوارهای آن در بخشهای مختلف بر اساس نیاز و موقعیت ممتفاوت است؛ برخی از دیوارهای خارجی این بنا 3 متر ارتفاع دارند و بعضی دیگر ارتفاعشان به 10 متر نیز می‌رسد. این موضوع بر اساس کاربری بنا که دفاع بود، اینگونه طراحی و اجرا شد.

تاریخچه قلعه رودخان گیلان

متاسفانه چند سالی است که استان‌های شمالی ایران تنها با طبیعت زیبایشان شناخته می‌شوند با وجود این که مناطق شمالی کشورمان در طول تاریخ اهمیت فراوانی داشته‌اند و بناهای فاخری در آنها به چشم می‌خورد. قلعه رودخان یی از نمونه‌های بناهای تاریخی موجود در استان گیلان است.
در ابتدای مقاله بیان کردم که قدمت قلعه رودخان به زمان حکومت سلجوقیان (سده پنجم تا ششم هجری) بازمی‌گررد اما در این میان برخی عقیده دارند که قلعه رودخان در زمان حکمرانی ساسانیان ساخته شد و در این رابطه شک و شبه وجود دارد. موضوعی که تطعیت دارد این است که در طی مبارزات اسماعیلیان الموت، قلعه رودخان اهمیت زیادی داشت و نقشی اساسی ایفا کرد.
می‌دانیم که قلعه رودخان در طول تاریخ چند بار مرمت و بازسازی شد برای مثال اسنادی وجود دارد که بر اساس آنها در سال ۹۱۸ تا ۹۲۱ هجری بازسازی شد و این کار به دستور مظفرالسلطان (یکی از حاکمان دوره ساسانیان) مرمت گشت. بعضی‌ها معتقدند که اگر مدت حکمرانی وی بیشتر بود، اقدامات عمرانی بیشتری انجام می‌داد اما متاسفانه چنین نشد و در نهایت وی را در تبریز اعدام کردند.

لوازم ضروری بازدید از قلعه رودخان

توجه کنید که بازدید از این قلعه جزو سفرهایی با مسیر سخت دسته‌بندی می‌شود و باید خود را آماده کنید، توصیه می کنیم که این وسایل را همراه داشته باشید: کفش مناسب (کفی سُری نداشته باشد)، بارانی، کلاه، باتوم، چتر، کوله، آب، مواد مغزی (بادام زمینی، خرما و...)، دوربین عکاسی، مونوپاد، شلوار اضافی.

نکات ضروری پیش از بازدید از قلعه رودخان

لطفا این موارد را پیش از تصمیم گیری برای بازدید از قلعه رودخان در نظر داشته باشید:
اگر توانایی طی کردن پله ها را ندارید لزومی به این کار نیست و می‌توانید در ابتدای مسیر از طبیعت لذت ببرید.
رستوران ها و دستفروشان محلی خوراکی های گوناگونی را در اختیار شما قرار خواهند داد.
از همراه بردن کوله سنگین خودداری کنید.
اگر لباس ضد آب ندارید، در محل کاورهایی پلاستیکی به فروش می رسند.
همراه داشتن چتر فقط افراد حساس توصیه می‌شود در غیر این صورت دست و پا گیر خواهد بود.
خواهشمندیم که زباله های خود را در طبیعت رها نکنید.
برای ورود به قلعه پول نقد همراه داشته باشید.
ممکن است خوراکی هایی که در محل به فروش می رسند قیمت بالاتری به نسبت فروشگاه‌های داخل شهر داشته باشند.

آدرس قلعه رودخان

برای رسیدن به قلعه رودخان باید از شهر فومن خارج شده و چند روستا را پشت سر بگذارید که معروفترین آنها عبارت اند از کرد محله، ملسکام و سید آباد. برای رسیدن به این بنا می‌توانید از آدرس و نقشه زیر نیز استفاده کنید.
آدرس قلعه رودخان: استان گیلان، 25 کیلومتری جنوب غربی شهر فومن

نقشه قلعه رودخان گیلان